ER-BU İnşaat Şirketine Açık Mektup: Zeynel Bey Türbesi’nin taşınmasından geri çekilin!
Zeynel Bey Türbesi Yerinde Korunsun! Taşıma projesinden geri çekilin!
Zeynel Bey Türbesi 554 yıllık geçmişiyle antik kent Hasankeyf’in nazar boncuğudur. Dünyada benzeri olmayan eşsiz Hasankeyf peyzajının ve Dicle nehrinin ayrılmaz bir parçası olup, Ilısu ve Hidroelektrik Santrali Projesi’nin inşasıyla başka bir yere taşınması geçen yıldan beri düzenli olarak gündemdedir. Bu kapsamda 2016 yılının ilkbaharından itibaren sizin şirketinizin ismi ihaleyi üstlenen firma olarak telafuz edilmektedir.
Zeynel Bey Türbesi hükümet tarafından Ilısu baraj projesi çerçevesinde taşınması öngörülmüş sekiz anıtsal yapıdan ilkidir. Ömrü rantabl olarak ancak 40-50 yıl işletilebilecek Ilısu Projesi tamamlanırsa, 12 bin yıldır sürekli yaşam alanı olmuş Hasankeyf antik kentini sular altında bırakıp, onbinlerce insanı zorla yerinden edip büyük oranda yoksulluğa itecek ve ülkemizde doğallığını belli oranda koruyan ender akarsulardan Dicle Nehri’ni yok edecektir. Halbuki Hasankeyf Unesco’nun 10 kriterinden 9’unu karşılıyor1 ve Mart 2016’da Europa Nostra tarafından Avrupa’nın En Tehlikedeki 7 Kültür Mirasından Biri Seçildi2.
Sizden bu türbenin taşıma işleminden geri çekilme talebimizin ilk argümanı, yapılan ihalenin usul itibariyle tartışmalı olmasıdır. Bölgemizin Mimar Odaları bu taşıma projesi için gerekli olan belgeyi hiç bir şirkete vermediklerini kamuoyuna duyurmalarına rağmen, sizin nasıl bu ihaleyi aldığınız bizim için şaibeli bir durumdur.
Zeynel Bey Türbesinin taşınmasına karşı olmamızın en önemli nedeni ise, türbenin geçmişten gelen kendi doğal ortamı ve diğer anıtsal eserlerle birlikte bulunduğu yerde anlamlı olması ve başka bir mekanda taşınması durumunda anlamını yitirmesidir. Bu olağanüstü eseri, henüz nasıl olacağı pek bilinmeyen “Hasankeyf Arkeoloiji Parkın”na taşımak tarihe, kültürel mirasa, Hasankeyf, kutsal Dicle Nehri’ne ve bu yapılara yapılacak en büyük ‘ihanettir’.
Ne kadar, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından teşekkül ettirilen bilim komisyonu ve Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun türbenin taşınabileceğine dair vermiş olduğu kararı olsa bile, bu kurulda yer alanların çoğunluğu bağımsız ve objektif bir karar verdiği söylenemez. Kurulda görev alanların çoğununun siyasilerin almış olduğu kararlar doğrultusunda hareket ettiği bilinen bir gerçektir. Özellikle son yıllarda yapılan yasal değişikliklerle ve görev alanların yeri birkaç defa değiştirildikten sonra, bu kurullar maalesef böyle bir konuma gelmişlerdir.
Ülkemizde buna benzer anıtsal bir yapının taşıma örneği olmadığından, taşıma işlemi esnasında nasıl bir durumla karşılaşılacağı bilinmemektedir. Bu taşıma faaliyetinin, kamuoyunda en çok örnek gösterilen ve sizin de yer aldığınız Mostar köprüsünün restorasyonuna ise hiç benzememektedir. Taşıma esnasında türbenin bütünlüğünün bozulacağı veya tamamıyla yıkılacağı riski çok yüksektir, bunu bir çok uzman arkeolog ve mimar da belirtmektedir. Böyle bir durumda mimari açıdan Türkiye’de tek örnek niteliğindeki bu anıtsal yapı yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalacaktır. Sizinle birlikte konsorsiyumda yer alan iki Avrupalı şirketin (isimleri kamuoyuna paylaşılmadı) de Zeynel Bey Türbesi gibi tekniki olarak hassas anıtsal eserleri taşıma konusunda tecrübelerinin olmadığını da hatırlatalım.
Tarihine ve geçmişine sahip çıkmayan ve koruyamayan toplumlar geleceklerini de kuramaz ve sağlıklı bir toplum olamazlar. Kültürel miraslara yerinde sahip çıkıp korumak gerekirken özünden koparıp yapay olarak oluşturulacak kültür/arkeoloji parklarına taşımak, toplumun geçmişinin önemli bir kısmını acımasızca silmek ve kimliksizleştirmenin diğer adıdır.
Yukarıda açıkladığımız bütün gerekçe ve açıklamalara bağlı olarak sizlerin ve firmanızın tarihe karşı olumsuz bir şekilde anılmaması için bir an önce Zeynel Bey Türbesinin taşıma işinden vazgeçmenizi bekliyor ve önemle tavsiye ediyoruz. Aksi takdirde bu toplumda oluşacak kültür ve doğal miras kıyımının yaratacağı travma ve bununla bağlantılı geleceğini kuramama durumundan sizler de sorumlu olacaksınız. Üstün ve evrensel kültürel miras olan Hasankeyf’in yok edilmesine ön ayak olmamak için henüz çok geç değil!
30 Ekim 2016
HASANKEYF’İ YAŞATMA GİRİŞİMİ
MEZOPOTAMYA EKOLOJİ HAREKETİ
Email: hasankeyfgirisimi@gmail.com
Web site: www.hasankeyfgirisimi.net ve www.mezopotamyaekolojihareketi.org
1 Bak: Hasankeyf’i Yaşatma Girişimi web sitesi: http://www.hasankeyfgirisimi.net/?p=227&lang=tr
2 Bak: Arkeofili Dergisi, 16 Mart 2016 http://arkeofili.com/?p=12283